A argumentación

Argumentar consiste en aportar razóns para substentar unha opinión; se esta posúe algunha consistencia intelectual denomínase tese. Esta pode situarse ao principio do escrito ou como conclusión.

     Moitas veces, os escritos argumentativos refutan ou rexeitan unha opinión contraria, por xulgala falsa. Pero non necesitan dese elemento: basta con que o autor defenda unha opinión ou unha tese para que estea realizando unha argumentación.

     Argumentación e exposición soen producirse solidariamente.

Os textos argumentativos poden ser expostos de diferentes maneiras pero sempre seguindo un determinado plan: a tese pode aparecer como conclusión ou como punto de partida, pero o importante é que ese plan existe sempre, sen el o escrito carecería de consistencia e de forza e o lector non podería seguilo.

     O plan debe adoptar a forma dun esquema, é dicir, dun cadriño ordenado no que se anuncian brevemente as cuestións que imos tratar. Isto obriga a reflexionar antes de escribir. A tese non se nos ocorre porque si, senón que xurdiu grazas a uns argumentos previos; agora trátase de facelos claramente explícitos, de topar quizais outros concomitantes e de documentalos con exemplos que os apoien; despois hai que xerarquizar todos eses elementos por orde de importancia, e de interrelacionalos. Ademais, deberemos renunciar aos irrelevantes, aos que non se refiren directamente á tese, aos demasiado sabidos, etc. Si, a contrución do esquema obríganos a pensar.

     Exemplo de argumentación:

     No seguinte texto Ortega e Gasset argumenta en favor dunha certa función que atribúe ao marco dos cadros.

     [1] A parede onde colga a obra de Regoyos non ten máis de seis metros. O cadro despraza unha mínima parte dela e, sen embargo, preséntame un amplo anaco da rexión do Bidasoa: un río e unha ponte, un ferrocarril, unha vila e o curvo lombo dunha alta montaña. ¿Como pode ser todo isto en tan exiguo espazo? Evidentemente, está sen estar. A paisaxe pintada non me permite comportarme ante el como ante unha realidade; a ponte non é, en verdade, unha ponte, nin o fume o fume, nin o campo campiña. Todo nel é simple metáfora, todo nel goza dunha existencia meramente virtual. O cadro, como a poesía ou como a música, como toda obra de arte, é unha abertura de irrealidade que se abre maxicamente no noso contorno real.

     [2] Cando miro esta gris parede doméstica, a miña actitude é forzosamente dun utilitarismo vital. Cando miro o cadro, ingreso nun recinto imaxinario e adopto unha actitude de pura contemplación. Son, pois, parede e cadro dous mundos antagónicos e sen comunicación. Do real ao irreal, o espírito dá un salto como da vixilia ao sono.

     [3] É a obra de arte unha illa imaxinaria que aboia rodeada de realidade por todas partes. Para que se produza é, pois, necesario que o corpo estético quede illado do contorno vital. Da terra que pisamos á terra non podemos transitar paso a paso. É máis: a indecisión de lindes entre o artístico e o vital perturba o noso goce estético. De aquí que o cadro sen marco, ao confundir os seus límites cos obxectos útiles, extraartísticos que o rodean, perda xeito e suxesíón. Fai falta que a parede real conclúa de súpeto, radicalmente, e que subitamente, sen titubeo, nos atopemos no territorio irreal do cadro. Fai falta un illador. Isto é o marco.

.- A TESE EN ORDE PROGRESIVA:

     Para escribir o fragmento anterior, Ortega y Gasset debeu realizar dúas operacións previas:

1.- "inventar" unha idea.

2.- "dispor" o seu desenrolo segundo unha certa orde ou plan.

     Despois, deu forma lingüística definitiva ao texto.

     O autor mantén aquí unha tese que inventou; éo porque a apoia con sólidos e brillantes argumentos. Tal tese pode enunciarse aproximadamente así: A función do marco consiste en separar netamente a realidade (que rodea ao cadro) de irrealidade (en que el consiste).

     Este tese sitúase ao final do fragmento. Non parágrafos [1] e [2], o autor foi presentando feitos que serán necesarios para que a conclusión gañe a adhesión do lector. Seguiu, pois, unha orde progresiva: o seu razoamento partiu de fenómenos diversos facilmente observables, ata dar cun principio (a tese) que os explica a todos (método indutivo).

    

     Para alcanzar esta tese, o autor dispuxo os materiais da súa exposición nunha orde determinada. Se en lugar de situala ao final, a presentase ao principio, a orde sería diferente (método dedutivo). Ortega dispón o escrito en tres parágrafos para facilitar a súa análise: é un plan rigorosamente organizado, trazado con orde, facendo confluír observacións diversas cara á tese que as explica.

                   COMO SE ORGANIZA A ARGUMENTACIÓN

     As posibilidades de organizar interiormente un escrito son moitas, pero o importante é que exista un PLAN, xa que sen el o escrito carecería de consistencia e forza, non podería seguilo o lector, que iría e viría dunha cuestión a outra, como deambulando polo texto; escritor e lector malgastarían o seu esforzo.

     Todo plan debe adoptar a forma dun esquema, é dicir, dun cadriño ordenado no que se enuncien brevemente as cuestións que imos tratar. Isto obriga a reflexionar antes de escribir.

.- ELABORACIÓN DO ESQUEMA

     Escribamos primeiramente a tese: debemos tela sempre á vista, para non apartarnos dela. Subliñaremos tamén a palabra ou palabras claves, porque servirán de estímulo para a invención de argumentos e exemplos.

     Debemos procurar, a continuación, fixar dous ou tres ideas principais, de rango ou de importancia semellantes, que sirvan de cabezas para outras tantas partes do escrito. Escribirémolas deixando entre elas espazo suficiente para apuntar as ideas de apoio e os posibles exemplos que se aporten como proba. Sinalaremos as ideas principais con números romanos e as de apoio con letras maiúsculas; os exemplos, con cifras arábigas.

     Así, teoricamente, o esquema ideal dunha disertación podería ser o seguinte (dividido en dúas partes, pero podería subdividirse en tres ou máis):

         TESE

              l. Idea principal

                   A. Idea de apoio

                        1. Exemplo

                        2. Exemplo

                   B. Idea de apoio

                        1. Exemplo

         Breve conclusión parcial que confirma a idea principal

              ll. Idea principal

                   A. Idea de apoio

                   B. Idea de apoio

                        1. Exemplo

                   C. Idea de apoio

         Breve comentario final, baseado en todos os argumentos, que confirma a tese.

     Como é lóxico, os esquemas posibles son diversísimos, segundo o número de ideas principais e de apio que acollan, e dos exemplos que prevean. Pero teñen que estar ben xerarquizados, ben ordenados e ben equilibrados. Isto último é tamén importante: unha excesiva cantidade de ideas de apoio e de exemplos, ou o seu desproporcionado desenrolo, poden desviar a atención do lector, en prexuízo das teses que defendemos.

     Exemplo:

     Partamos da afirmación: O home, ao asasinar a Natureza, suicídase.

     Observemos as palabras clave: asasinar, suicida. Inmediatamente suxiren a posibilidade de organizar a argumentación en dúas partes, correspondentes a aquelas palabras. Procede entón inventar sendas ideas principais, e tratemos de achar outras que a apoien. Poden ser estas:

I. O home, ao arrasar ríos, mares, terras e bosques, convértese en asasino.

II. Pero como necesita as restantes formas de vida, está suicidándose con isto.

     Concentrémonos agora na primeira destas ideas principais, e tratemos achar outras que a apoien. Comezaremos a apuntar as que percibimos nitidamente:

A. O "progreso" obriga a producir residuos contaminantes, que destrúan a vida vexetal e animal.

B. Ás veces, son accidentes os que producen efectos exterminadores.

     Estas ideas poden reforzarse con exemplos.

A. Idea de apoio (o "progreso" obriga.....)

     1. Peixes mortos en ríos que reciben augas residuais.

     2. Animais mortos porque os seus alimentos contiñan insecticidas opu outros tóxicos destinados a alimañas.

B. Idea de apoio (ás veces, son accidentes.....)

     1. Os naufraxios de grandes petroleiros producen mareas negras, que ocasionan a morte de peixes e de aves acuáticas.

     2. Escapes de material atómico ou de substancias velenosas; a rexión italiana de Seveso tivo que ser evacuada en 1976, pola fuga de gas tóxico que empregaban nunha fábrica; a fauna e flora da rexión quedou destruída.

     Convén agora formular unha brevísima conclusión referida á primeira idea principal, que a confirme e sirva de transición para desenvolver a seguinte. Podería ser esta:

     Conclusión parcial: actuando voluntario ou involuntariamente así, o home mata. Compórtase como asasino da Natureza.

     As ideas de apoio para a segunda idea principal poderían ser:

A´: O home non ten dereitos especiais. E, se os ten, posúe unha intelixencia que lle permite manter o equilibrio da Natureza.

B´: Sen embargo, a emprega en proveito propio, sen caer na conta de que está minando as bases da súa subsistencia ao destruír a orde natural, porque todo el é solidario.

     Tampouco nos faltarán exemplos que proben estas ideas.

A´: Idea de apoio (o home non ten dereitos especiais...)

     1. En china, hai poucos anos, perseguiuse aos pardais, porque consumían gran cantidade de cereais nos campos. Pero os insectos proliferaron de tal modo que foi preciso repoboar o país con pardais.

B´: Idea de apoio (sen embargo...)

     1. O equilibrio natural, establecido ao longo de mopitos séculos, pode compararse á dunha partida de xadrez: cada peza ha de estar no seu sitio. Cando unha suprime ás das demais, xa non pode proseguir o xogo. Só que o home non gaña, senón que perde, porque o seu destino é seguir xogando.

     O esquema pode finalizarse cun breve comentario final que confirme a tese:

      A arrogancia humana non ten límites. Cremos que o noso reinado sobre a Natureza nos autoriza a aniquilala; pero, sendo nós seres naturais tamén, estámonos destruíndo ao destruíla.

     Este é o esquema obtido:

I. O home, ao arrasar ríos, mares, terras e bosques, convértese en asasino.

     A. O progreso obriga a producir residuos contaminantes que destrúen a vida vexetal e animal.

         1. Ex.: Peixes mortos en ríos que reciben augas          residuais.

     B. Ás veces son accidentes os que producen efectos exterminadores.

         1. Ex.: Os naufraxios de grandes petroleiros producen a s mareas negras que ocasionan a morte de peixes e aves acuáticas.

Conclusión parcial: actuando voluntaria ou involutariamente así, o home mata. Compórtase como asasino da natureza.

II. Pero como necesita as restantes formas de vida, está suicidándose con isto.

     A. O home non ten dereitos especiais, E, se os ten, posúe    unha intelixencia que lle permite manter o equilibrio da     Natureza.

         1. Ex.: Exterminio de pardais en China, e posterior          repoboación.

     B. Sen embargo, emprégaa só en proveito propio, sen caer na conta de que está minando as bases da súa subsistencia ao    destruír a orde natural , porque todo nel é solidario.

         1. Ex.: Comparación da orde natural cunha partida de         xadrez.

BREVE COMENTARIO FINAL: (id)