Os habitantes dunha mesma localidade ou rexión poden desenvolver ó longo do tempo modos lingüísticos particulares (variedades diatópicas: falares ou dialectos xeográficos),
que conforman unha variante diatópica da lingua. Eses modos ou falares
lingüísticos particulares son resultado de distintos factores. Entre
eses factores están:
-
A influencia das linguas de substrato e superestrato (prerromanas, célticas, suevo...).
-
A evolución do propio sistema: ó haber unha ausencia de contacto con outras comunidades que empreguen a mesma lingua -por mor de dificultades xeográficas, falta de contacto, migracións...- poden aparecer co tempo solucións fonéticas e/ou morfolóxicas diferentes.
O galego, como a maioría das linguas, posúe variedades internas dependentes da área xeográfica.
Malia a grande unidade do galego falado acostuman diferenciarse tres grandes bloques dialectais baseándose nunhas poucas isoglosas (liñas que marcan unha forma diferente de dicir algo no territorio).
Dentro dos bloques poden sinalarse tamén áreas máis pequenas.
1.-Bloque Oriental:
- cais (cans), pantalois (pantalóns), ladrois (ladróns) -plural-
- camín (camiño), paxarín (paxariño) , vecín (veciño) –iño-
- cuatro (catro), cuando (cando), guardar (gardar) –ditongo –ua
- baxo (baixo), caxa (caixa)
Áreas: asturiana (artigo el/l´, avolo, mulin –avó, muíño-) //ancaresa (vogais nasais) // zamorana (collí, partí –collín, partín)
2. Bloque central:
- non seseo: luz, dez, empezar, dicir
- -ao: mao, irmao, chao (man, irmán, chan) –sufixo-
- cas (cans), leós (leóns) ladrós (ladróns), calcetís (calcetíns) –plural-
- algunha gheada
Áreas: mindoniense: cimo (grelo), golpe (raposo). lucu-auriense: come (cume), bibe (bebe)
3. Bloque occidental:
- gheada: logho (logo), amigha (amiga), Lugho (Lugo)
- seseo total: disir (dicir), cosiña (cociña), des (dez). Seseo só final de sílaba: lus (luz) mais facer
- man, irmán, castelán, chan –sufixo-
- uns, algúns, leóns, calcetíns –plural-
Áreas: fisterrá: cheísmo (só che pronome) // pontevedresa // Baixo Miño (teísmo)
MAPAS ISOGLOSAS, aquí.
No seguinte mapa interactivo podedes ver e escoitar
exemplos das variedades dialectais do galego.
Ningún comentario:
Publicar un comentario