martes, 8 de marzo de 2016

Poemas para traballar na aula (coas respostas)

Os que así nos tein
Só tein noso os nosos nomes no censo,
Que hasta o noso suor sin alento pérdese na terra.

GALICIA, será a miña xeración quen te salve?
¿Irei un día do Courel a Compostela por terras libradas?
Non, a forza do noso amor non pode ser inutle!

Uxío Novoneyra 

.- A que temática pertence o poema? Cal é o seu tema?
.- Que elementos tipográficos utiliza? Con que finalidade?
.- Cres que é transmite esperanza ou desesperanza? Como o consegue?


RESPOSTAS:
.- É un poema social. Fala dun mundo que trata de asoballarnos mais que non consegue posuír máis que os nosos nomes no censo e manifesta a súa esperanza no futuro. O tema sería, pois, a esperanza dunha Galiza liberada.
O texto aparece claramente dividido en dúas partes, marcadas graficamente pola separación estrófica. A primeira presenta unha situación actual de opresión, pero non total, pois somos de tal maneira conscientes desa opresión que non lles damos nin a suor do noso traballo. A segunda parte é a esperanza futura de liberación presentada de forma subxectiva mediante interrogacións e exclamacións.
.-  Emprega signos de interrogación e de exclamación.
O primeiro que chama a atención é a repetición, na primeira estrofa de n, t e s. A unión dos n e dos t provoca un ritmo repetitivo, monótono e agoniante que nos fala do asoballamento de séculos, tamén constante; pero ao mesmo tempo, sobresae o s, un rumor xordo que parece indicar murmurios, algo que se levanta en medio da opresión, algo que vai pasar, tendo en conta que non somos inconscientes da nosa situación.
Esta situación intermedia, "a cabalo", vémola tamén nas vogais desta estrofa: practicamente todas son e e o. Non estamos ao borde do abismo (non hai u), mais tampouco vemos o presente moi feliz e claro (non hai a).
A 2ª estrofa é máis clara: hai esperanza, mais non vai máis alá. Queda nesa simple esperanza, nas dúbidas, no desexo final. Semella ver todo un chisco máis claro neses primeiros versos (o emprego de e, a), parece mesmo que continúa o balbordo de fondo (s, x)... Crea no ambiente a esperanza de conseguir aquilo que busca nesas auto-preguntas, mais o mesmo autor rompe todos os seus pensamentos de repente; o autor berra para autoconvencerse, despois de ver por un momento que non habería solucións. Ese berro de autoconvencemento está marcado polo emprego de vogais velares (o, u), nesa frase exclamativa: ¡Non, a forza do noso amor non pode ser inútil!

.-O texto aparece claramente dividido en dúas partes, marcadas graficamente pola separación estrófica. A primeira presenta unha situación actual de opresión, pero non total, pois somos de tal maneira conscientes desa opresión que non lles damos nin a suor do noso traballo. A segunda parte é a esperanza futura de liberación presentada de forma subxectiva mediante interrogacións e exclamacións.
Berra con esperanza, o presente aínda é negativo, pero segue a agardar un futuro mellor.



 POEMA II: 

O medo
Cando o corvo da noite se pousaba
nas derradeitas luces do solpor,
os meus ollos de neno
enchíanse de bágoas e de lóstregos.
O vento que fungaba nas vereas
era un home langrán envolto en brétema
cun fol ó lombo pra levar meniños.
Os albres semellaban
pantasmas de cabalos desbocados
agallopando os eidos.
Un medo que me viña das
raíces do mundo
tremíame no sangue.
Pasaba o xornaleiro asubiando
con dous luceiros prendidos na eixada,
i eu tiña medo.
Pasaba o cazador
con bafexantes cans
arrecendendo a toxos e carqueixas
i eu tiña medo.
Pasaban de ruada os fortes mozos
que voltaran da guerra tan contentes,
i eu tiña medo.
Ao pasar ó meu lado e verme os ollos,
alporizados, pasmos, decíanme:
“Non teñas medo”,
 i eu tiña medo
Soio cando chegaba ós meus ouvidos
a doce voz de mel da miña vella,
xa non tiña medo.
Agora non comprendo
como aquil ser cativo,
aquela vella nena tan endébel,
(nos eus ollos azures
había luces de amenceres novos)
podía escorrentar tan grande medo.

O soño sulagado, Celso Emilio Ferreiro

.- Que significa "O vento que fungaba nas vereas"?
.- Cal é o tema do poema?
.- É un poema positivo ou negativo?
.- Cal é a medida do verso que máis se repite no poema? Con que intención?


RESPOSTAS:

.- O vento que zoaba polos camiños.
.- o tema central, o eixo ao redor do que xira obsesivamente o poema, é o medo, referido ao propio poeta cando era neno, polo que a 1ª pers. sing. aparece repetidas veces (v. 3, 11, 13, 16, 20, 23, 24, 25, 27, 28, 29, 31).
Estamos, pois, ante un poema lírico no que se evoca a infancia, se ben neste caso non se nos dá a imaxe de paraíso, de topos ideal, tan frecuente na poesía do autor, xa que predominan os sentimentos negativos, pero serve de pórtico para o libro, ao plasmar esa atmosfera pesimista presente en boa parte dos seus poemas. O que si podemos notar é a conotación positiva da figura da nai, única capaz de escorrentar o seu medo -efecto máis sorprendente aínda se contrapomos a súa fraxilidade ás figuras masculinas antes nomeadas, que deberian conotar seguridade)-.
Atendendo ao contido, pódense diferenciar claramente 3 partes no poema:
-1ª (estrofas I-IV). Aparece emarcada pola localización temporal e a constatación do medo, e no medio as transformacións visionarias da paisaxe que ese sentimento provoca na súa mente.
-2ª (V-VIII.) Baixo unha forma anafórico-paralelística vaise acentuando esa perceición do medo para acabar nunha estrofa-resumo que o intensifica aínda máis.
-3ª (IX-X.: Nela distinguense dúas sub-partes, coincidentes coas divisións estróficas:
* Na primeira preséntanos a contraposición con todo o anterior.
* A segunda, como soe ser característico dos poemas do autor, serve de conclusión a todo o poema, neste caso oferecendo unha nova perspectiva temporal ("Agora...").

.-O neno -suxeito- esperimenta de remate unha disxunción positiva -deixa o estado medoso- , e faino mercede á axuda garimosa da nai -adxuvante-. Claro que, ademais, aquí tamén aparce unha actoralización plural -xornaleiro, cazador, mozos- que coutaba o cambio de estado dese suxeito (i eu tiña medo) ou ata –dada a dramática reiteración- parecía intensificar o medo. Trataríase, entón, dunhas figuras actoriais coa función de opositor (impiden ou dificultan a transformación)

 .-O poema está aparentemente dividido en estrofas, mais estas non se correspo­den con ningún esquema estrófico coñecido, senón que serven para marcar a estrutura temática.
Polo que se refere á metrica, estamos ante unha composición baseada na combinación de versos hendecasílabos e heptasílabos, con algúns outros de diferente medida.
Os máis abundantes son os de 11, polo que domina o ritmo lento, grave, que contrasta vivamente co pentasílabo que se repite machaconamente como refrán de toda a 2ª parte, acentuando así a sensación de temor do neno.
Sabiamente colocado está o único verso que non ten correspondencia, de 6 sílabas (o último da penúltima estrofa "xa non tiña medo"), que serve para romper o ritmo das 4 estrofas precedentes, en consonancia coa antítese de significado.


 POEMA III:

Cando quero vivir
digo Moraima.
Digo Moraima
cando semento a espranza.
Digo Moraima
e ponse azul a alba.
Cando quero soñar
digo Moraima.
Digo Moraima
cando a noite é pechada.
Digo Moraima
e ponse a luz en marcha.
Cando quero chorar
digo Moraima.
Digo Moraima
cando a anguria me abafa.
Digo Moraima
e ponse a mar en calma.
Cando quero surrir
digo Moraima.
Digo Moraima
cando a mañá é crara.
Digo Moraima
e ponse a tarde mansa.
Cando quero morrer
non digo nada.
E mátame o silencio
de non decir Moraima.

Onde o mundo se chama Celanova (1975) Celso Emilio Ferreiro 


 .- Que simboliza Moraima? Por que se repite tantas veces?
.- Cantas partes ten o poema?
.- Destaca a utilización dalgunha vogal?
.- Cal é o recurso literario máis utilizado?



RESPOSTAS:
.- O nome de Moraima tráelle sempre a esperanza e a paz, morrendo cando non o pronuncia. A muller é o símbolo da esperanza.
.-  Ten dúas partes. Unha primeira positiva con Moraima, unha segunda negativa con Moraima. Primeira parte: catro estrofas paralelísticas e sinónimas: VIVIR. Segunda parte; unha estrofa que rompe con todas as anteriores: MORRER.
.- Son maioría as palabras coa vogal tónica A: claridade, sonoridade, abertura, sentimentos positivos. Abondan as palabras coa vogal I: forte, berro, son agudo, para marcar o substantivo propio, agás nos dous últimos versos que son negativos.
.- Repetición de consoantes nasais: M, N, Ñ.
Hai un continuo encabalgamento
A palabra-tema, MORAIMA, enche o poema, repetíndose ata 13 veces.
A anáfora é constante. A conxunción temporal CANDO repítese decote para dar a impresión de "sempre".
Toda a poesía está baseada na repetición.


Tirado de : http://www.ogalego.eu/exercicios_de_lingua/indice.htm